Het aantal mensen met dementie neemt wereldwijd toe. Afgelopen woensdag, op Wereld Alzheimer dag, stonden we uitgebreid stil bij deze ziekte met onder meer een informatiemarkt in de hal van ons ziekenhuis. “Erg belangrijk”, aldus geriater Hester Boomkens. “Minstens de helft van de patiënten die ik zie, heeft dementie. En door de vergrijzing zal dit aantal toenemen. Daarom is het belangrijk om op de juiste wijze met deze patiënten om te gaan. Door mensen te stimuleren om actief te blijven, kunnen we de ziekte soms vertragen. En hopelijk in de toekomst ook deels voorkomen of er in ieder geval voor zorgen dat mensen er pas later last van krijgen.”
Wat is dementie eigenlijk? Hester: “Het is een verzamelnaam voor alle hersenziekten waarbij geheugenproblemen en uitval van hersengebieden maken dat patiënten hun zelfstandigheid en eigen regie verliezen. Bij Alzheimer zorgen eiwitten die zich ophopen voor kapotte zenuwcellen in de hersenen. Bij vasculaire dementie gaat het om hart- en vaatziekten die schade toebrengen aan de hersenen.”
“Dementie is niet te genezen, maar afhankelijk van de vorm en leeftijd van de patiënt, soms wel te vertragen door activatie van het brein én bewegen. Daarom is het voor iedereen, ook voor kerngezonde ouderen die nergens last van hebben, belangrijk om een actief leven te leiden”, aldus Hester. Haar collega Greetje van Emmerik, verpleegkundig consulent Geriatrie, vult haar aan: “Zorg als je ouder wordt dat je dagelijks beweegt, bezig blijft en investeert in sociale contacten. Dit is van groot belang voor de hersenen. Maar ook als mensen eenmaal dementie hebben, blijft dit belangrijk. Daarom activeren we deze patiënten om goed te blijven eten, stimuleren we ze om dingen zoveel mogelijk zelf te blijven doen en in contact te blijven met anderen. In het ziekenhuis doen we dit al, maar we geven patiënten en hun mantelzorgers ook tips en adviezen hoe dit in de thuissituatie kan.”
Activeren en stimuleren
Hester: “We geven altijd informatie over ontmoetingscentra voor mensen met dementie, maar ook over de mogelijkheid een buddy in te schakelen om zo mantelzorgers te ontlasten. Daarnaast leggen we naasten en mantelzorgers uit hoe zij een activerende en steunende rol kunnen aannemen. Dit betekent dat zij de patiënt zoveel mogelijk zelf laten doen, ook al gaat het niet altijd goed. Zo ken ik een patiënt met een partner die hem dagelijks vraagt de tafel te dekken. Daarna bedankt ze hem altijd, ook als hij de helft van het bestek vergeet. Zulk soort dagelijkse routines, zoals het zelf aankleden, zijn zo belangrijk. Ook al vergt het soms veel tijd en geduld. Probeer om je in te leven in de belevingswereld van de persoon en geef af en toe een compliment. Wat nog mooier zou zijn, is als de maatschappij dementievriendelijker wordt. Dit kan door minder te oordelen over mensen met deze ziekte en ze meer te helpen.”
Plezier
Greetje: “Door mijn werk, weet ik hoe belangrijk het is om contact te blijven maken met dementerende mensen en om altijd de mens achter de patiënt te blijven zien. Blijf doorvragen, sluit erop aan door zelf iets te vertellen en raak iemand even aan. Dit doet zoveel. Als je iemand zo veiligheid en vertrouwen biedt, komen mensen vaak wel los. Soms helpt muziek of praten over vroeger. Kijk vooral naar wat iemand nog wel kan en blijf in gesprek. Zelfs als iemand vergevorderde dementie geeft en er weinig binnenkomt, voelt diegene nog wel de toon en sfeer van een gesprek. Veel mensen kunnen vaak nog prima meedoen met een eenvoudig spel of vinden ze het leuk om te breien. We hebben in het ziekenhuis behalve soms lastige gesprekken, ook zoveel lol met onze patiënten. Vaak zijn ze heel eerlijk. Soms blijkt iemand enorme ABBA-fan te zijn en zie je zo’n patiënt lekker meebewegen op de muziek. Laatst hadden we een 85-jarige mevrouw die vol overtuiging meldde dat ze zwanger was. Een andere mevrouw wil graag tante Bep genoemd worden, dus noemen we haar zo! Mensen hebben vaak nog een rijke fantasie en soms kun je daar best een beetje in meegaan en samen plezier hebben.”